مؤسسه «آمریکن اینترپرایز» از اندیشکدههای تأثیرگذار آمریکایی، به تازگی گزارش مفصلی با عنوان «وضعیت محور مقاومت» منتشر کرده است. محور اصلی این تحلیل، این ادعاست که ایران و متحدانش در «ضعیفترین موقعیت خود در سالهای اخیر» قرار دارند و فرصتی طلایی برای واشنگتن فراهم شده تا با یک استراتژی هماهنگ، مانع بازسازی قدرت این محور شود.نویسندگان این گزارش، با اشاره به وضعیت فعلی محور مقاومت در غزه، لبنان و سوریه، به هیئتهای تصمیمگیر آمریکایی پیشنهاد میکنند به جای سیاست پرهزینه «تغییر رژیم»، روی استراتژی «فروپاشی رژیم» از طریق فشار حداکثری و همزمان، حمایت از نیروهای مخالف داخلی و خارجی تمرکز کنند. این نقشه راه، اگرچه آرمانگرایانه به نظر میرسد، اما نشان میدهد نگاه غرب به مسئله ایران بلندمدت، سیستماتیک و معطوف به تضعیف تدریجی تا لحظه فروپاشی است.اهمیت این سند تحلیلی ۳۱ صفحهای در این است که بدانیم این سند محصول یکی از تأثیرگذارترین و جنجالیترین اندیشکدههای راستگرای آمریکاست که نقش مغز متفکر جنگها و تحولات خاورمیانه در
دو دهه اخیر را داشته است.
هشدار به غافلگیری استراتژیک از جنس هفتم اکتبر
از نکات برجسته این گزارش اذعان به این مسئله است که هر چند امکان بازسازی توسط محور مقاومت در کوتاهمدت را ضعیف میداند ولی به ایالات متحده هشدار میدهد هیچ پیروزیای تضمین شده نیست. به باور نگارندگان این سند، ایالات متحده با در نظر گرفتن ریسکها و فرصتهایی که در این مقطع با توجه به تضعیف نسبی محور مقاومت برایش فراهم آمده است نباید میدان را رها کند؛ چرا که در غیر این صورت ممکن است مجدداً با یک غافلگیری استراتژیک از جنس هفتم اکتبر روبهرو شود.
معماری جدید تهدید علیه تهران
در بخش اجرایی گزارش، نقشهای چندلایه از معماری تهدید علیه ایران ترسیم شده است. نخستین گام در این راه، «قطع شریانهای حیاتی» توصیف میشود؛ به این معنا که باید از هر طریق ممکن مسیرهای مالی، تسلیحاتی و لجستیکی میان تهران و متحدانش محدود شوند. در این چارچوب، بازگرداندن تحریمهای تسلیحاتی سازمان ملل از طریق فعالسازی «مکانیسم ماشه» به عنوان مزیتی در نظر گرفته میشود که میتواند توان ایران برای مدرنسازی توان نظامی و توسعه موشکی خود را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
در سطح میدانی نیز با توجه به فروپاشی نفوذ تهران بر دمشق، این گزارش تأکید دارد کنترل ایران بر گذرگاههای راهبردی میان عراق و مدیترانه دچار اختلال اساسی شده و سازوکار ارسال سلاح به گروههای مقاومت را پرهزینهتر کرده است، موضوعی که همزمان سبب شده رهگیری این تسلیحات با دشواری کمتری همراه باشد. این سند پیشنهاد میکند آمریکا و متحدانش با تقویت حضور در مرزهای سوریه- عراق و کنترل خطوط کشتیرانی، این حلقه محاصره را تنگتر کنند.
معرفی گفتمان مقاومت به عنوان ایدئولوژی شکست خورده
محور مهمتری که از روح کلی این گزارش میتوان استنباط کرد این است که هدف نهایی و بلندمدت و خروجی نهایی همه این طراحیها، مشروعیتزدایی از ایدئولوژی مقاومت است. در این طراحی، گفتمان مقاومت باید به عنوان یک ایدئولوژی شکست خورده و پرهزینه معرفی شود، گفتمانی که در نگاه جوانان منطقه، دیگر الهامبخش نیست. مضاف بر این مورد و در ادامه این گزارش با اشاره به حذف برخی فرماندهان ارشد در درگیریهای اخیر، بر ضرورت تداوم این روند با هدف از همپاشی ساختار غیرمتمرکز محور مقاومت تأکید شده است. در این نگاه، ضربه به چهرههای کلیدی میتواند انسجام شبکه را تضعیف و روند تصمیمسازی و بازسازی را مختل کند.
ایران باید چه کند؟
طبیعی است که با مرور آنچه مؤسسه آمریکن اینترپرایز روایت کرده، پرسش اساسی الان باید این باشد که ایران باید چه کند؟ به نظر میرسد در برابر چنین معماری پیچیدهای، ایران باید به راهبردی ترکیبی بیندیشد که ابعاد نظامی، سیاسی و رسانهای را همزمان پوشش دهد. نخستین اقدام، تقویت بازدارندگی هوشمند از طریق سرمایهگذاری در فناوریهای نامتقارن بهویژه پهپادها، جنگ الکترونیک و پدافند هوایی بومی است که میتواند هزینه مداخله دشمن را بالا ببرد. موضوعی که بنا بر شواهد موجود با تمام شدت و حدت هم اکنون ایران در حال بازیابی آن است. همزمان با بازسازی تواناییهای نظامی و لجستیکی محور، دیپلماسی منطقهای نیز باید با تمرکز بر بازیگران میانهرو، تا میتواند راه را بر هر ائتلاف ضدایرانی ببندد و میان اعضای این ائتلافها شکاف ایجاد کند. افزایش هماهنگی عملیاتی میان اعضای محور مقاومت نیز میتواند اقدام محوری دیگری باشد که که طبیعتاً ضریب تابآوری خود محور را بالا خواهد برد. در نهایت نمیشود از تمرکز روی نبردی که در حوزه رسانهای در این میدان در جریان است غفلت کرد. این موضوع از این جهت اهمیت مضاعفی پیدا میکند که بدانیم با وجود آگاهی نسبتاً خوبی که نسبت به هزینه و فایده راهبرد منطقهای ایران پس از جنگ ۱۲روزه برای مردم به وجود آمد، جریانهایی به وارونهنمایی ماجرا روی آورده و تلاش کردند پارادایم مقاومت را پرهزینه و کماثر جلوه دهند.
نظر شما